Từ kinh đô cổ Trà Kiệu rẽ qua con đường nhựa theo hướng tây nam vào khu du lịch sinh thái Duy Sơn khoảng 4 km có một ngôi miếu nằm sát đường lộ. Mãi đến nay cũng không ai đoán biết ngôi miếu hình thành từ bao giờ và trải qua bao thời cuộc biến cố thăng trầm, ngôi miếu ấy chỉ còn ở trong tâm thức của nhiều thế hệ về những lời đồn đại linh thiêng, huyền hoặc. Đó là miếu bà Hương đang tọa lạc tại Đội 3, thôn Chiêm Sơn, xã Duy Sơn.

     Theo truyền thuyết, ngày xưa vùng đất Chiêm Sơn trập trùng đồi núi, những cánh rừng mênh mông, rậm rạp, chim muông, hoang thú nhiều vô kể, song khí hậu nơi đây rất khắc nghiệt. Nước từ các con suối tuy trong vắt róc rách suốt ngày đêm nhưng rất độc nên vùng này không một bóng người cư ngụ.

      Một hôm có người đàn bà luống tuổi, không chồng con tên Hương không biết từ đâu khăn gói đến vùng đất Chiêm Sơn dựng túp lều tranh sống một mình. Ít lâu sau bà Hương lập một cái am nhỏ ngay bên cạnh mái tranh nghèo để thờ cúng. Thấy bà Hương sống đơn độc giữa vùng núi non mà không hề xảy ra chuyện gì bất trắc, dần dần dân chúng khắp nơi đến đây khai canh, lập cư rồi hình thành nên làng Chiêm Sơn. Để tỏ lòng biết ơn người đàn bà có công lao to lớn lập làng nên sau khi bà Hương qua đời, dân chúng quanh vùng góp công sức tu sửa lại cái am do bà lập ra để tiếp tục thờ cúng thánh thần và vong linh bà. Từ đó cái am có tên mới là miếu bà Hương.

Miếu bà Hương, nơi Xứ ủy Trung Kỳ chọn làm trụ sở hoạt động. Ảnh: Thái Mỹ   

    Cũng theo những câu chuyện truyền miệng qua bao đời, miếu bà Hương nổi tiếng linh thiêng. Trong các cuộc kháng chiến bảo vệ đất nước, dựa vào bao lời đồn thổi này, vào các năm từ 1930 đến năm 1940, những cán bộ hoạt động cách mạng đã chọn miếu bà Hương làm địa điểm tập kết, bởi hầu hết bọn tay sai thực dân Pháp, nhất là bọn thám báo, mật thám trong vùng rất sợ đến gần miếu bà Hương. Thấy đây là điều kiện thuận lợi cho cách mạng nên có thời gian, những người lãnh đạo tiền bối của Cơ quan Xứ ủy Trung kỳ đã chọn miếu bà Hương làm trụ sở lâm thời để hội họp, phổ biến các chủ trương, chính sách của Đảng, triển khai các chỉ thị, nghị quyết của Xứ ủy, của các tỉnh ủy khu Trung kỳ, chỉ đạo các địa phương về phong trào đấu tranh cách mạng; là nơi in ấn, cất giấu nhiều tài liệu tuyệt mật của Xứ ủy.

Bia khắc danh sách các cán bộ cách mạng thường xuyên hoạt động tại miếu bà Hương. Ảnh Thái Mỹ   

   Tháng 10-1941, ông Võ Toàn (tức Võ Chí Công, nguyên Chủ tịch Hội đồng Nhà nước), Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam, được cấp trên cử vào Xứ ủy Trung kỳ và phân công phụ trách địa bàn từ Đà Nẵng đến Phú Yên. Ông cũng tiếp tục chọn miếu bà Hương làm địa điểm hội họp, truyền đạt đường lối của Đảng. Sau một thời gian dài tung lực lượng thám báo nắm tình hình hoạt động của cách mạng tại miếu bà Hương, địch biết ông Võ Toàn thỉnh thoảng có xuất hiện tại đây nên nhiều lần tổ chức mật thám theo dõi, truy lùng, song không thể bắt được. Rồi nhiều cán bộ khác như các ông, bà: Ngô Huy Diễn, nguyên Bí thư tỉnh Lâm Đồng, Nguyễn Thị Thanh, nguyên Chủ tịch HLPN tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng; các cán bộ Khu ủy Khu 5 như Nguyễn Sắc Kim, Lê Chưởng, Trương Hoàng, Võ Huyến, Phạm Thị Đợi, Huỳnh Cự và nhiều cán bộ của Tỉnh ủy Quảng Nam, Huyện ủy Duy Xuyên hoạt động tại miếu bà Hương trong một thời gian khá dài rất an toàn…

     Ngày 15-8-1997, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam ký Quyết định số 1549/QĐ-UB công nhận miếu bà Hương là di tích lịch sử cấp tỉnh. Sau đó Phòng VH-TT H. Duy Xuyên khắc một tấm bia trên bức tường phía bên trái miếu danh sách các cán bộ đã từng hoạt động tại miếu bà Hương. Hiện nay miếu bà Hương vẫn hoang sơ như xưa, trầm mặc dưới gốc cây bồ đề cổ thụ râm mát bên con đường giữa cánh đồng đêm ngày lao xao nắng gió. Hàng năm, cứ đến mồng mười tháng ba âm lịch, dân làng Chiêm Sơn lại sắm sửa lễ vật tề tựu về miếu bà Hương dâng lễ cúng, cầu mong quốc thái, dân an, mưa thuận, gió hòa, cuộc sống của dân làng luôn ấm êm, no đủ. Họ xúm xít lo toan nhang khói tại miếu bà Hương không chỉ là tấm lòng thành kính của cháu con hôm nay đối với người đàn bà có công lao dựng làng theo truyền thuyết mà còn tỏ lòng tri ân những cán bộ cách mạng đã từng bám vào miếu bà để hoạt động cách mạng

Thái Mỹ

fShare

Tweet